Na mijn doctoraat (ULB, dienst Plantkunde) van 1999 tot 2001, ben ik naar Kisangani teruggekeerd in de hoop de uitdaging, die ons allen wacht, aan te gaan : een steentje bijdragen aan de ontwikkeling van ons land.
Tijdens het doorkruisen van de stad Kisangani werd ik getroffen door de grote hoeveelheden vuilnis, die soms heuvels vormen midden in de stad, vooral in de buurt van de markt en de rijstpellerijen. Dezelfde bevinding deed ik op het terrein van de Faculteit Wetenschappen, daar waar de rietratten, de konijnen en de kippen worden gekweekt. Deze kweek produceert tonnen mest die, tot nog toe, op de vuilhoop werden gegooid.
In mijn hoedanigheid van Ecologist en Natuurvriend, dacht ik er al dadelijk aan deze afval te recupereren en te recycleren bij de groenteteelt.
Kisangani ligt in het noordoosten van de Democratische Republiek Congo, in de evenaarstreek. Deze zone wordt ondermeer gekarakteriseerd door overvloedige regens met een gemiddelde van 1800 mm per jaar. Een van de grote problemen bij de landbouwproductie hier ligt in de natuur van de bodem. De bodem te Kisangani is zanderig, zuur en weinig productief. De grote regenval in dit gebied loogt de voedingselementen van de bodem uit en sleept ze weg, zodat deze onvruchtbaar wordt.
We denken dus dat het welslagen van de landbouwproductie in dit gebied onvermijdelijk langs een consequent volgehouden verbetering van deze bodem moet gaan. Eén van de snelle oplossingen zou het gebruik van chemische meststof kunnen zijn. Maar dit is veel te duur en niet beschikbaar voor de boeren. Het enige realiseerbare en duurzame alternatief is dus het gebruik van organische meststof (mest en afval).
Om aan de voedings- en financiële behoeften van de landbouwers, die steeds maar groter worden, te voldoen, moeten we geïntegreerde productiesystemen op punt stellen. Deze zijn gesteund op het principe van bodemherstel. Het gebruik van landbouwafval laat het recycleren van de voedingselementen toe en doet de vruchtbaarheid van arme gronden toenemen.
Dit veronderstelt een geïntegreerde landbouw, die teelten en kweek verenigt: het afval van de cultuurgewassen voedt de dieren, en omgekeerd zal de dierlijke mest de grondstof vormen om de bodem te verrijken ten behoeve van de voedingsteelten. Wat een symbiose!
Onze afval kan in drie grote categorieën opgedeeld worden:
De mest door de konijnen geproduceerd en de kippenmest vormen een rijke bron van biogene elementen zoals stikstof, fosfor en kalium (N, P en K). Deze elementen zijn noodzakelijk voor de groei en de productie van groenten. Meestal komen deze elementen voor in kunstmest.
Overschot (voedsel dat niet werd opgegeten) is voornamelijk samengesteld uit halmen van grassen. Dit stro vormt een goede bron voor organisch materiaal. Hetzelfde geldt voor de rijstafval in ontbinding, die eveneens rijk is aan cellulose en lignine.
Eens dat de tuinbedden genoeg aangerijkt waren door dierlijke mest en stro, zijn we overgegaan tot het planten van volgende teelten : tomaat, selder, eierplanten, amarant en laatst nog bieslook, "ndembi" genoemd. Wisselbouw wordt toegepast om ziekten te voorkomen door voortdurend dezelfde teelt te verbouwen.Tegenwoordig laat deze organische afval ons toe om groenten continu te telen op dezelfde plaats, met dezelfde opbrengst, daar waar dat niet mogelijk is op onbemeste gronden te Kisangani, die van nature arm zijn aan organisch materiaal en voedingselementen.
Het juiste gebruik van deze afval kan het nomadisch gebruik van gronden tegengaan, die de ontbossing rond Kisangani teweeg brengt. Met deze nieuwe aanpak van landbouwintegratie, zal de tuinier van Kisangani sedentair worden in plaats van rondtrekkende nomade. Door zijn velden niet steeds elders te moeten maken spaart hij veel energie uit.
Door dit werk slaan we twee vliegen in een klap. Vooreerst, het ophalen van het afval houdt ook in dat we het milieu (de stad) zuiver maken; vervolgens wordt dat afval gerecycleerd voor de landbouw. Dit laat ons toe om kwaliteitsvoedsel voort te brengen op een continue wijze. De integratie van teelten met kweek wordt dus een werkelijkheid in de stad Kisangani en vormt een noodzakelijkheid voor een landbouwproductie met een ondersteund rendement.
We denken dat het tijd wordt om de bevolking van Kisangani te sensibiliseren om allerlei organisch afval te recycleren om te kunnen voorzien in hun eigen voedselbehoeften, vooral nu, tijdens de crisis die ons land treft. Dit vergt natuurlijk aangepaste materiële en financiële middelen.
Jean Pierre Mate Mweru